صلح امام حسن مجتبی

[شهاب]

عوامل صلح امام حسن (ع) و مشروعیت آن


عَنْ سُلَيْمِ بْنِ قَيسٍ قَالَ: قَامَ اَلحَسنُ بنُ عَلِيِّ بنِ أَبِي طَالِبٍ عَلَيهِ السَّلاَمُ عَلَى اَلمِنبَرِ حِينَ اِجتَمَعَ مَعَ مُعَاوِيَةَ فَحَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَيهِ ثُمَّ قَالَ أَيُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّ مُعَاوِيَةَ زَعَمَ أَنِّي رَأَيتُهُ لِلخِلاَفَةِ أَهلاً وَ لَمْ أَرَ نَفسِي لَهَا أَهلاً وَ كَذَبَ مُعَاوِيَةُ أَنَا أَوْلَى اَلنَّاسِ بِالنَّاسِ فِي كِتَابِ اَللَّهِ وَ عَلَى لِسَانِ نَبِيِّ اَللَّهِ فَأُقسِمُ بِاللَّهِ لَوْ أَنَّ اَلنَّاسَ بَايَعُونِي وَ أَطَاعُونِي وَ نَصَرُونِي لَأَعطَتْهُمُ اَلسَّمَاءُ قَطرَهَا وَ اَلْأَرضُ بَرَكَتَهَا- وَ لِمَا طَمِعْتُمْ فِيهَا يَا مُعَاوِيَةُ وَ لَقَدْ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ مَا وَلَّتْ أُمَّةٌ أَمْرَهَا رَجُلاً قَطُّ وَ فِيهِمْ مَنْ هُوَ أَعْلَمُ مِنْهُ إِلاَّ لَمْ يَزَلْ أَمْرُهُمْ يَذْهَبُ سَفَالاً حَتَّى يَرْجِعُوا إِلَى مِلَّةِ عَبَدَةِ اَلْعِجْلِ وَ قَدْ تَرَكَ بَنُو إِسْرَائِيلَ هَارُونَ وَ اِعْتَكَفُوا عَلَى اَلْعِجْلِ وَ هُمْ يَعْلَمُونَ أَنَّ هَارُونَ خَلِيفَةُ مُوسَى وَ قَدْ تَرَكَتِ اَلْأُمَّةُ عَلِيّاً عَلَيْهِ السَّلاَمُ وَ قَدْ سَمِعُوا رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ يَقُولُ لِعَلِيٍّ أَنْتَ مِنِّي بِمَنزِلَةِ هَارُونَ مِن مُوسَى غَيرَ اَلنُّبُوَّةِ فَلاَ نَبِيَّ بَعدِي وَ قَد هَرَبَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ مِن قَوْمِهِ وَ هُوَ يَدْعُوهُمْ إِلَى اَللَّهِ حَتَّى فَرَّ إِلَى اَلْغَارِ وَ لَوْ وَجَدَ عَلَيْهِمْ أَعْوَاناً مَا هَرَبَ مِنْهُمْ وَ لَوْ وَجَدْتُ أَنَا أَعْوَاناً مَا بَايَعْتُكَ يَا مُعَاوِيَةُ - وَ قَدْ جَعَلَ اَللَّهُ هَارُونَ فِي سَعَةٍ حِينَ اِسْتَضْعَفُوهُ وَ كَادُوا يَقْتُلُونَهُ وَ لَمْ يَجِدْ عَلَيْهِمْ أَعْوَاناً وَ قَدْ جَعَلَ اَللَّهُ اَلنَّبِيَّ فِي سَعَةٍ حِينَ فَرَّ مِنْ قَوْمِهِ لَمَّا لَمْ يَجِدْ أَعْوَاناً عَلَيْهِمْ كَذَلِكَ أَنَا وَ أَبِي فِي سَعَةٍ مِنَ اَللَّهِ حِينَ تَرَكَتْنَا اَلْأُمَّةُ وَ بَايَعَتْ غَيْرَنَا وَ لَمْ نَجِدْ أَعْوَاناً وَ إِنَّمَا هِيَ اَلسُّنَنُ وَ اَلْأَمْثَالُ يَتْبَعُ بَعْضُهَا بَعْضاً أَيُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّكُمْ لَوِ اِلْتَمَسْتُمْ فِيمَا بَيْنَ اَلْمَشْرِقِ وَ اَلْمَغْرِبِ لَمْ تَجِدُوا رَجُلاً مِنْ وُلْدِ اَلنَّبِيِّ غَيْرِي وَ غَيْرَ أَخِي

? الاحتجاج / جلد 2 / صفحه

[شهاب]

از سليم بن قيس نقل است كه گفت:

روزى امام حسن عليه السّلام در اجتماع مردم و معاويه بر منبر نشسته و پس از حمد و ثناى الهى فرمود:
اى مردم، معاويه پنداشته من او را شايستۀ خلافت مى‌دانم و خود را شایسته آن ندانسته‌ام!
معاویه دروغ بافته. من در کتاب خدا و سخن پیامبر بر تمام مردم از خودشان شايسته‌ترم،
به خدا اگر مردم با من بيعت نموده و اطاعتم كرده و يارى‌ام مى‌دادند آسمان و زمين ايشان را از باران و بركات خود بهره‌مند مى‌ساخت و اى معاويه شما هرگز در آن به طمع نمى‌افتادىد،

و حال اينكه رسول خدا (صلّى اللّٰه عليه و آله) فرموده: «امّت كار خود را به مردى واگذار نكرد در حالى كه ميانشان داناتر از او هست، جز آنكه پيوسته كارشان ميل به پستى و زوال دارد تا آنكه به آئين گوساله‌پرستى افتند»
بنى اسرائيل هارون را ترک گفته و به گوساله‌پرستى افتادند با اينكه مى‌دانستند كه هارون خليفۀ موسى است،
و اين امّت علىّ‌ را ترک گفتند با اينكه خود شنيدند كه رسول خدا (صلّى اللّٰه عليه و آله) به علىّ‌ (عليه السّلام) فرمود: «تو در نزد من در منزلت همچون هارونى در نزد موسى؛ جز امر نبوّت كه پس از من ديگر پيامبرى نيست» و خود شخص رسول خدا از قوم خود به غار گريخت با اينكه ايشان را به خدا مى‌خواند، و اگر داراى اعوان و انصارى بود كه فرار نمى‌كرد،
و من نيز اگر يار و ياورى داشتم هرگز با تو قرار داد صلح نمى‌بستم.

و حال آنكه خداوند عمل هارون را در سكوت جايز شمرده وقتى او را خوار و زبون داشته و نزديک بود او را بقتل رسانند، و او نيز هيچ يار و ياورى عليه ايشان نيافت،
و خداوند رسول خود را در فرار از قوم مخيّر نمود هنگامى كه هيچ يار و ياورى عليه ايشان نيافت،
و همچنين است كار من و پدرم؛ هنگامى كه امّت ما را تنها گذاشته و با ديگرى بيعت نمودند و ما يار و ياورى نيافتيم از جانب خداوند جايز است،
و هر آينه اين سنّت و مثالهايى است كه مو به مو تكرار مى‌شود.

اى مردم! اگر شما ميان شرق و غرب عالم را در جستجوى كسى زير پا نهيد كه زاده رسول خدا باشد جز من و برادرم كسى را نخواهيد يافت.