2022-11-30 01:24 AM
پی نوشتها:
[1] . الصحیفة السجادیة، ص: 12؟ إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، ج4، ص: 102 و 126 البته در مورد قیام زید بن علی و تایید یا عدم تایید آن از سوی اهل بیت علیهم السلام به دلیل اختلاف در مضامین روایات وارده از اهل بیت، بین عالمان شیعه اختلاف است و اعلام یک دیدگاه قطعی در تایید یا نفی قیام زید مشکل است.
[2] . الکافی (ط - الإسلامیة)، ج1، ص: 174
[3] . الصحیفة السجادیة، ص: 12/ إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، ج4، ص: 146
[4] . الصحیفة السجادیة، ص: 18
[5] . الکافی، ج1، ص: 366
[6] . الکافی؛ ج8؛ ص 310
[7] . الغیبة (للنعمانی)، ص: 115
[8] . از این جهت او را محض می گفتند که از جهت پدر و مادر هر دو به پیامبر و امیرالؤمنین صلوات الله علیهما منسوب بود. او نوه پسری امام حسن و نوه دختری امام حسین علیهما السلام بود.
[9] مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، مهدی موعود (ترجمه جلد 51 بحار الأنوار)، 1 جلد، اسلامیه - تهران، چاپ: بیست و هشتم، 1378 ش.
[10] . الکافی، ج1، ص: 358
[11] . عبد الله محض خود را شجاعتر، بخشنده تر و داناتر از امام صادق علیه السلام می دانست ... (الکافی، ج8، ص: 363)
[12] . ابن شهر آشوب مازندرانی، محمد بن علی، مناقب آل أبی طالب(ع)، ج 4، ص 228، قم، علامه، چاپ اول، 1379 ق
[13] . یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۷۸ بیروت، ۱۳۷۹ق.
[14] . صفدی، الوافی بالوفیات، ج۶، ص۳۱، بیروت، ۱۳۹۲ق.
[15] . الصحیفة السجادیة، ص: 18
[16] . زرکلی، خیر الدین، الأعلام قاموس تراجم لأشھر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، ج 5، ص 293، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ ھشتم،
[17] . ابن أبی زینب، محمد بن ابراھیم، الغیبة، محقق غفاری، علی اکبر، ص 253، تھران، نشر صدوق، چاپ اول، 1397 ق
[18] . ما در مورد این روایات مثل روایات دیگری که در کتاب «عصر حیرت» آورده ایم بحث سندی نکرده ایم جرا که در اعتبار سنجی روایات بر مینای ثقه خبری عمل می کنیم و ثقه مخبری و رجالی را تنها یکی از عوامل اعتبار روایت می دانیم و روایاتی را که در کتب معتبر روایی شیعه نقل شده باشد، اگر معارض نقلی و عقلی نداشته باشد و به خصوص اگر مفاد و مضمون آن با آیات و روایات دیگر و شواهد عقلی و تاریخی و ... تایید شود، معتبر می انگاریم.
[19] . الکافی ج 8، ص 264
[20] . الغیبة (للنعمانی) ص: 199
[21] . تفسیر العیاشی، ج1، ص: 65
[22] . الصحیفة السجادیة، ص: 20
[23] . الکافی ج 8، ص 264
[24] . الکافی ج 8، ص 274
[25] . الکافی، ج1، ص: 369
[26] . الغیبة(للنعمانی)، ص: 197
[27] . الکافی ج 8 ص 310
[28] . الکافی، ج8، ص: 265
[29] . الکافی ج 8، ص 331
[30] . الغیبة (للنعمانی)، ص: 197
[31] . مقصود از زیدیه کسانی هستند که بعد از امام سجاد علیه السلام زید بن علی و سپس یحیی بن زید را امام خود دانستند و قیام مسلحانه علیه حاکمان جور را در هر شرایطی لازم می دانستند و با هر فرزندی از فرزندان فاطمه سلام الله علیها که در ظاهر عادل، عالم و شجاع باشد و مردم را به امامت خود برای جهاد دعوت کند بیعت می کنند و اطاعت او را واجب می دانند. (شرح الأخبار فی فضائل الأئمة الأطهار علیهم السلام؛ ج3؛ ص 317)
[32] . کمال الدین و تمام النعمة، ج2، ص: 371
[33] . صفری فروشانی، تحلیلی بر قیام‌های علویان در دوران امام رضا(ع) و ارتباط آن با ولایت عهدی، ۱۳۸۸ش، ص۶۸-۶۹
[34] .الغیبة (للنعمانی)، ص: 114
[35] . الکافی، ج8، ص: 295
[36] . الغیبة(للنعمانی) ص 111
[37] . شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۷۳.
[38] . الأمالی(للصدوق)، ص: 349
[39] . عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج1، ص: 249
[40] . کافی، ج۱، ص۳۶۶
[41] . ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص 380
[42] . البته بیعت امام صادق علیه السلام با محمد معروف به نفس زکیه در هر صورت منتفی بود چه آن که ایشان امام بود و باید دیگران با او در هر حال (چه قیام و چه قعود) بیعت کنند. بنا بر این منظور امام از بیعت در اینجا حمایت است.
[43] . حضور امام معصوم و اجازه وی، بنابر قول مشهور فقهای شیعه از جمله شیخ طوسی، قاضی ابن براج، ابن ادریس، محقق حلی، علامه حلی، شهید ثانی و صاحب جواهر، شرط انجام جهاد ابتدایی است. (جاوید، «حقوق بشر معاصر و جهاد ابتدایی در اسلام معاصر»، ص۱۲۹-۱۳۴) با این حال برخی از فقها مانند شیخ مفید، ابوالصلاح حلبی، و سلار دیلمی، حضور امام معصوم را شرط جهاد ابتدایی نمی‌دانند و بنابراین انجام آن در زمان غیبت را جایز می‌شمرند. (جاوید، محمدجواد، و علی محمددوست، «حقوق بشر معاصر و جهاد ابتدایی در اسلام معاصر»، ص 127 ـ 129، پژوهش‌نامه حقوق اسلامی، سال یازدهم، ش۲، پاییز و زمستان ۱۳۸۹ش.) برخی فقهای معاصر از جمله سید ابوالقاسم خویی (رئیس‌زاده، محمد، «خویی، ابوالقاسم»، دانشنامه جهان اسلام، ص 518، بنیاد دایرة المعارف اسلامی، ۱۳۷۵ش) و محمد مؤمن هم شرط حضور امام معصوم را بر اساس آیات قرآن و روایات معصومان، غیر قابل اثبات دانسته و معتقدند جهاد ابتدایی در زمان غیبت امام معصوم هم، به شرط فراهم بودن شرایط، واجب است. (مؤمن، محمد، «جهاد ابتدایی در عصر غیبت»، ص 51، مجله فقه اهل بیت، ش۲۶، تابستان ۱۳۸۰ش)، حضرت آیت الله خامنه ای نیز مشروعیت جهاد ابتدایی را در عصر غیبت توسط فقیه جامع الشرایط در صورت امکان و مصلحت، اقوی دانسته اند. yon.ir/jRQ2e))
[44] . مائده / 8
[45] . سبا / 34
[46] . نساء/ 96.
[47] . انفال / 60
[48] . عصر/ 1 ـ 4
[49] . نساء/141
[50] . نهج البلاغة (للصبحی صالح)؛ ص 421
[51] . الإفصاح فی الإمامة، ص: 46
[52] . الکافی ؛ ج5؛ ص 2
[53] . آل عمران / 104
[54] . آل عمران/ 110
[55] . توبه/71
[56] . المقنعة، ص: 808/ تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان)، ج6، ص: 181
[57] . نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص 542
[58] . الکافی، ج5، ص: 57
[59] . الکافی، ج5، ص: 57
[60] . الکافی، ج5، ص: 59
[61] . الکافی، ج5، ص: 55
[62] . الکافی، ج5، ص: 56
[63] . الکافی، ج5، ص: 59
[64] . الکافی، ج5، ص: 56
[65] . الکافی، ج5، ص: 59
[66] . کشف الغمة فی معرفة الأئمة (ط - القدیمة)، ج2، ص: 477
[67] . الغیبة(للنعمانی) ص 273
[68] . بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج57، ص: 216
[69] کشف الغمة فی معرفة الأئمة (ط - القدیمة)؛ ج2؛ ص 472 (اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة (ط - القدیمة)، 2 جلد، بنی هاشمی - تبریز، چاپ: اول، 1381 ق.)
[1] . الصحیفة السجادیة، ص: 12؟ إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، ج4، ص: 102 و 126 البته در مورد قیام زید بن علی و تایید یا عدم تایید آن از سوی اهل بیت علیهم السلام به دلیل اختلاف در مضامین روایات وارده از اهل بیت، بین عالمان شیعه اختلاف است و اعلام یک دیدگاه قطعی در تایید یا نفی قیام زید مشکل است.
[2] . الکافی (ط - الإسلامیة)، ج1، ص: 174
[3] . الصحیفة السجادیة، ص: 12/ إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، ج4، ص: 146
[4] . الصحیفة السجادیة، ص: 18
[5] . الکافی، ج1، ص: 366
[6] . الکافی؛ ج8؛ ص 310
[7] . الغیبة (للنعمانی)، ص: 115
[8] . از این جهت او را محض می گفتند که از جهت پدر و مادر هر دو به پیامبر و امیرالؤمنین صلوات الله علیهما منسوب بود. او نوه پسری امام حسن و نوه دختری امام حسین علیهما السلام بود.
[9] مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، مهدی موعود (ترجمه جلد 51 بحار الأنوار)، 1 جلد، اسلامیه - تهران، چاپ: بیست و هشتم، 1378 ش.
[10] . الکافی، ج1، ص: 358
[11] . عبد الله محض خود را شجاعتر، بخشنده تر و داناتر از امام صادق علیه السلام می دانست ... (الکافی، ج8، ص: 363)
[12] . ابن شهر آشوب مازندرانی، محمد بن علی، مناقب آل أبی طالب(ع)، ج 4، ص 228، قم، علامه، چاپ اول، 1379 ق
[13] . یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۷۸ بیروت، ۱۳۷۹ق.
[14] . صفدی، الوافی بالوفیات، ج۶، ص۳۱، بیروت، ۱۳۹۲ق.
[15] . الصحیفة السجادیة، ص: 18
[16] . زرکلی، خیر الدین، الأعلام قاموس تراجم لأشھر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، ج 5، ص 293، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ ھشتم،
[17] . ابن أبی زینب، محمد بن ابراھیم، الغیبة، محقق غفاری، علی اکبر، ص 253، تھران، نشر صدوق، چاپ اول، 1397 ق
[18] . ما در مورد این روایات مثل روایات دیگری که در کتاب «عصر حیرت» آورده ایم بحث سندی نکرده ایم جرا که در اعتبار سنجی روایات بر مینای ثقه خبری عمل می کنیم و ثقه مخبری و رجالی را تنها یکی از عوامل اعتبار روایت می دانیم و روایاتی را که در کتب معتبر روایی شیعه نقل شده باشد، اگر معارض نقلی و عقلی نداشته باشد و به خصوص اگر مفاد و مضمون آن با آیات و روایات دیگر و شواهد عقلی و تاریخی و ... تایید شود، معتبر می انگاریم.
[19] . الکافی ج 8، ص 264
[20] . الغیبة (للنعمانی) ص: 199
[21] . تفسیر العیاشی، ج1، ص: 65
[22] . الصحیفة السجادیة، ص: 20
[23] . الکافی ج 8، ص 264
[24] . الکافی ج 8، ص 274
[25] . الکافی، ج1، ص: 369
[26] . الغیبة(للنعمانی)، ص: 197
[27] . الکافی ج 8 ص 310
[28] . الکافی، ج8، ص: 265
[29] . الکافی ج 8، ص 331
[30] . الغیبة (للنعمانی)، ص: 197
[31] . مقصود از زیدیه کسانی هستند که بعد از امام سجاد علیه السلام زید بن علی و سپس یحیی بن زید را امام خود دانستند و قیام مسلحانه علیه حاکمان جور را در هر شرایطی لازم می دانستند و با هر فرزندی از فرزندان فاطمه سلام الله علیها که در ظاهر عادل، عالم و شجاع باشد و مردم را به امامت خود برای جهاد دعوت کند بیعت می کنند و اطاعت او را واجب می دانند. (شرح الأخبار فی فضائل الأئمة الأطهار علیهم السلام؛ ج3؛ ص 317)
[32] . کمال الدین و تمام النعمة، ج2، ص: 371
[33] . صفری فروشانی، تحلیلی بر قیام‌های علویان در دوران امام رضا(ع) و ارتباط آن با ولایت عهدی، ۱۳۸۸ش، ص۶۸-۶۹
[34] .الغیبة (للنعمانی)، ص: 114
[35] . الکافی، ج8، ص: 295
[36] . الغیبة(للنعمانی) ص 111
[37] . شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۷۳.
[38] . الأمالی(للصدوق)، ص: 349
[39] . عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج1، ص: 249
[40] . کافی، ج۱، ص۳۶۶
[41] . ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص 380
[42] . البته بیعت امام صادق علیه السلام با محمد معروف به نفس زکیه در هر صورت منتفی بود چه آن که ایشان امام بود و باید دیگران با او در هر حال (چه قیام و چه قعود) بیعت کنند. بنا بر این منظور امام از بیعت در اینجا حمایت است.
[43] . حضور امام معصوم و اجازه وی، بنابر قول مشهور فقهای شیعه از جمله شیخ طوسی، قاضی ابن براج، ابن ادریس، محقق حلی، علامه حلی، شهید ثانی و صاحب جواهر، شرط انجام جهاد ابتدایی است. (جاوید، «حقوق بشر معاصر و جهاد ابتدایی در اسلام معاصر»، ص۱۲۹-۱۳۴) با این حال برخی از فقها مانند شیخ مفید، ابوالصلاح حلبی، و سلار دیلمی، حضور امام معصوم را شرط جهاد ابتدایی نمی‌دانند و بنابراین انجام آن در زمان غیبت را جایز می‌شمرند. (جاوید، محمدجواد، و علی محمددوست، «حقوق بشر معاصر و جهاد ابتدایی در اسلام معاصر»، ص 127 ـ 129، پژوهش‌نامه حقوق اسلامی، سال یازدهم، ش۲، پاییز و زمستان ۱۳۸۹ش.) برخی فقهای معاصر از جمله سید ابوالقاسم خویی (رئیس‌زاده، محمد، «خویی، ابوالقاسم»، دانشنامه جهان اسلام، ص 518، بنیاد دایرة المعارف اسلامی، ۱۳۷۵ش) و محمد مؤمن هم شرط حضور امام معصوم را بر اساس آیات قرآن و روایات معصومان، غیر قابل اثبات دانسته و معتقدند جهاد ابتدایی در زمان غیبت امام معصوم هم، به شرط فراهم بودن شرایط، واجب است. (مؤمن، محمد، «جهاد ابتدایی در عصر غیبت»، ص 51، مجله فقه اهل بیت، ش۲۶، تابستان ۱۳۸۰ش)، حضرت آیت الله خامنه ای نیز مشروعیت جهاد ابتدایی را در عصر غیبت توسط فقیه جامع الشرایط در صورت امکان و مصلحت، اقوی دانسته اند. yon.ir/jRQ2e))
[44] . مائده / 8
[45] . سبا / 34
[46] . نساء/ 96.
[47] . انفال / 60
[48] . عصر/ 1 ـ 4
[49] . نساء/141
[50] . نهج البلاغة (للصبحی صالح)؛ ص 421
[51] . الإفصاح فی الإمامة، ص: 46
[52] . الکافی ؛ ج5؛ ص 2
[53] . آل عمران / 104
[54] . آل عمران/ 110
[55] . توبه/71
[56] . المقنعة، ص: 808/ تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان)، ج6، ص: 181
[57] . نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص 542
[58] . الکافی، ج5، ص: 57
[59] . الکافی، ج5، ص: 57
[60] . الکافی، ج5، ص: 59
[61] . الکافی، ج5، ص: 55
[62] . الکافی، ج5، ص: 56
[63] . الکافی، ج5، ص: 59
[64] . الکافی، ج5، ص: 56
[65] . الکافی، ج5، ص: 59
[66] . کشف الغمة فی معرفة الأئمة (ط - القدیمة)، ج2، ص: 477
[67] . الغیبة(للنعمانی) ص 273
[68] . بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج57، ص: 216
[69] کشف الغمة فی معرفة الأئمة (ط - القدیمة)؛ ج2؛ ص 472 (اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة (ط - القدیمة)، 2 جلد، بنی هاشمی - تبریز، چاپ: اول، 1381 ق.)