2022-11-30 01:20 AM
1. الباقر علیه السلام: کل رایة ترفع قبل رایة القائم علیه السلام صاحبها طاغوت [34]
امام باقر علیه السلام: «هر پرچمی پیش از پرچم قائم بر افراشته شود صاحبش طاغوت است» .
2. الصادق علیه السلام: کل رایة ترفع قبل قیام القائم فصاحبها طاغوت یعبد من دون الله عز وجل. [35]
امام صادق علیه السلام: «هر پرچمی پیش از قیام قائم بر افراشته شود صاحبش طاغوت است که اطاعتش در مقابل اطاعت خداست.»
این دو روایت هم به قرینه روایات پیشین که زمینه صدور آنها را نشان دادیم و هم به ادله ای دیگر که در ادامه خواهیم گفت، شامل قیامها و پرچم هایی قبل از ظهور می شوند که یا داعیه مهدویت دارند و یا مدعی اصلاح گری و سیاست ورزی فاقد صلاحیت و مشروعیت هستند.
نعمانی مولف کتاب غیبت این دو روایت را همراه با چند روایت دیگر در بابی با این عنوان آورده است:
«آنچه روایت شده در مورد کسی که ادعای امامت دارد و گمان می برد که امام است ولی امام نیست» [36]
گویا فهم نعمانی نیز از این دو روایت، اختصاص آن به مدعیان دروغین مهدویت و امامت بوده است.
از روشنترین ادله فقدان اطلاق و عمومیت در این دو روایت که شامل هر حرکت دینی و اصلاحی قبل از ظهور نمی شود، این است که اهل بیت علیهم السلام حتی برخی از همین قیام های سادات علوی را اگر چه از جهت موقعیت نشناسی و سرنوشت محتوم به شکست آن رد و تخطئه کردند اما در عین حال از جهت نیت اصلاح گرانه و عمل به تکلیف امر به معروف و نهی از منکر، آنها را ستودند و بدیهی است که اگر صاحب این پرچم ها طاغوت و نهضت آنها طاغوتی و غیر الهی بود، شایسته چنین مدحی از سوی اهل بیت نبودند.
از جمله این قیام ها یکی قیام زید بن علی و دیگر قیام صاحب فخ است.
به روایت شیخ مفید، هنگامی که امام صادق علیه السلام از شهادت عمویش زید باخبر شد، به شدت متأثر گردید و دستور داد اموالی را میان خانواده کسانی که در قیام او به شهادت رسیده بودند، تقسیم کنند. [37]
و در روایتی دیگر امام صادق علیه السلام عمویش زید و یارانش را شهدایی می داند که در مسیر امیرالمؤمنین علیه السلام و اصحابش بوده اند و از خداوند می خواهد که او را در ثواب مجاهدت او شریک گرداند.» [38]
امام رضا علیه السلام نیز در مجلس مامون که قیام زید بن موسی بن جعفر برادر امام را در بصره نکوهش و آن را به قیام زید بن علی تشبیه کرد، از قیام زید فرزند امام سجاد علیه السلام دفاع کرد و او را از عالمان آل محمد صلی الله علیه و آله دانست که برای خداوند غضب کرد و با دشمنان خداوند (بنی امیه) جنگید. [39]
در مورد قیام صاحب فخ از نوادگان امام حسن {حسین بن علی بن حسن بن حسن بن امام حسن علیه السلام} نیز با آن که امام کاظم علیه السلام دعوت او را پس از توفیق نسبی قیامش و تسلط بر مدینه نپذیرفت و به او هشدار داد که به سرنوشت پسر عمویش زید بن علی دچار خواهد شد، هنگام خداحافظی با او فرمود:
«ای پسرعمو! تو کشته خواهی شد؛ پس در کار خویش جدی باش چراکه این مردم ایمان را اظهار می‌کنند ولی در نهان شرک دارند. انا لله و انا الیه راجعون. پاداش شما گروه (قیام کننده) را از خدا می‌خواهم.» [40]
اما در عین حال پس از شکست قیام و شهادت صاحب فخ و یارانش، وقتی سرهای شهدا را در مجلسی که گروهی از سادات علوی از جمله امام کاظم علیه السلام حضور داشتند، به تماشا گذاردند، هیچ کس چیزی نگفت جز امام کاظم که وقتی سر حسین بن علی رهبر قیام فخ را دید، فرمود:
«انا لله و انا الیه راجعون، سوگند به خدا که حسین به شهادت رسید در حالی که مسلمان و درستکار بود و بسیار روزه می‌گرفت و بسیار شب زنده دار بود و امر به معروف و نهی از منکر می‌کرد. در خاندان وی، چون او وجود نداشت.» [41]
از این موارد مهمتر، موضع امام صادق علیه السلام در برابر قیام محمد نفس زکیه مدعی مهدویت است که امام تصریح می کند با قیام از موضع خشم الهی در برابر جباران و انجام امر به معروف و نهی از منکر مخالفتی ندارم و بلکه حامی آن هستم اما با ادعای مهدویت ـ که دروغین است و مهدی واقعی فرد دیگری است و زمان قیام او هنوز فرا نرسیده است ـ مخالفم.
در همان روایتی که امام صادق علیه السلام دعوت عبدالله محض را برای بیعت گرفتن با فرزندش محمد (نفس زکیه) که مدعی مهدویت بود، رد می کند، تاکید می کند که اگر انگیزه قیام فرزندت غضب و خشم به خاطر خدا در برابر حکومت جور اموی و امر به معروف و نهی از منکر است، تو و فرزندت را تنها نخواهیم گذاشت و از شما حمایت خواهیم کرد:
«فَقَالَ جَعْفَرٌ لَا تَفْعَلُوا فَإِنَّ هَذَا الْأَمْرَ لَمْ یَأْتِ بَعْدَ أَنْ کُنْتَ تَرَی ـ یَعْنِی عَبْدَ اللَّهِ ـ أَنَّ ابْنَکَ هَذَا هُوَ الْمَهْدِیُّ فَلَیْسَ بِهِ وَ لَا هَذَا أَوَانُهُ وَ إِنْ کُنْتَ إِنَّمَا تُرِیدُ أَنْ تُخْرِجَهُ غَضَباً لِلَّهِ وَ لِیَأْمُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَی عَنِ الْمُنْکَرِ فَإِنَّا وَ اللَّهِ لَا نَدَعُکَ وَ أَنْتَ شَیْخُنَا وَ نُبَایِعُ ابْنَکَ فِی هَذَا الْأَمْرِ»
«جعفر (امام صادق) گفت: دست به این حرکت نزنید و هنوز وقت آن نرسیده است اگر تو ـ عبدالله محض ـ فکر می کنی فرزندت مهدی آل محمد است، چنین نیست و زمان قیام مهدی الان نیست. اما اگر می خواهی فرزندت را به عنوان خشم خدایی در برابر بنی امیه و امر به معروف و نهی از منکر تشویق به قیام کنی، سوگند به خدا تو را که بزرگ خاندان ما هستی تنها نخواهیم گذاشت و با فرزندت در این قیام بیعت [42] خواهیم کرد.»
جابر از امام باقر علیه السلام روایت کرده که فرمود: «زمانی بر مردم می آید که امامشان غایب می شود. خوشا به کسانی که بر امامت ما در آن زمان ثابت بمانند. کمترین ثواب آنان این است که خداوند ـ جلّ جلاله ـ به آنها می فرماید: ای بندگان و کنیزانم! به سرّم ایمان آوردید و به غیبم تصدیق کردید. بشارت باد بر شما ثواب نیکم. به راستی من از شما پذیرا شوم و از شما درگذرم و شما را بیامرزم و به واسطه شماست که بندگانم را از باران سیراب کنم و بلا را از آنها می گردانم. اگر شما نبودید عذابم را بر آنان نازل می کردم. جابر از امام علیه السلام می پرسد: ای فرزند رسول خدا! بهترین عملی که مؤمن در آن زمان انجام دهد، چیست؟ فرمود: نگه داشتن زبان و نشستن در خانه.»
امام باقر علیه السلام: «هر پرچمی پیش از پرچم قائم بر افراشته شود صاحبش طاغوت است» .
2. الصادق علیه السلام: کل رایة ترفع قبل قیام القائم فصاحبها طاغوت یعبد من دون الله عز وجل. [35]
امام صادق علیه السلام: «هر پرچمی پیش از قیام قائم بر افراشته شود صاحبش طاغوت است که اطاعتش در مقابل اطاعت خداست.»
این دو روایت هم به قرینه روایات پیشین که زمینه صدور آنها را نشان دادیم و هم به ادله ای دیگر که در ادامه خواهیم گفت، شامل قیامها و پرچم هایی قبل از ظهور می شوند که یا داعیه مهدویت دارند و یا مدعی اصلاح گری و سیاست ورزی فاقد صلاحیت و مشروعیت هستند.
نعمانی مولف کتاب غیبت این دو روایت را همراه با چند روایت دیگر در بابی با این عنوان آورده است:
«آنچه روایت شده در مورد کسی که ادعای امامت دارد و گمان می برد که امام است ولی امام نیست» [36]
گویا فهم نعمانی نیز از این دو روایت، اختصاص آن به مدعیان دروغین مهدویت و امامت بوده است.
از روشنترین ادله فقدان اطلاق و عمومیت در این دو روایت که شامل هر حرکت دینی و اصلاحی قبل از ظهور نمی شود، این است که اهل بیت علیهم السلام حتی برخی از همین قیام های سادات علوی را اگر چه از جهت موقعیت نشناسی و سرنوشت محتوم به شکست آن رد و تخطئه کردند اما در عین حال از جهت نیت اصلاح گرانه و عمل به تکلیف امر به معروف و نهی از منکر، آنها را ستودند و بدیهی است که اگر صاحب این پرچم ها طاغوت و نهضت آنها طاغوتی و غیر الهی بود، شایسته چنین مدحی از سوی اهل بیت نبودند.
از جمله این قیام ها یکی قیام زید بن علی و دیگر قیام صاحب فخ است.
به روایت شیخ مفید، هنگامی که امام صادق علیه السلام از شهادت عمویش زید باخبر شد، به شدت متأثر گردید و دستور داد اموالی را میان خانواده کسانی که در قیام او به شهادت رسیده بودند، تقسیم کنند. [37]
و در روایتی دیگر امام صادق علیه السلام عمویش زید و یارانش را شهدایی می داند که در مسیر امیرالمؤمنین علیه السلام و اصحابش بوده اند و از خداوند می خواهد که او را در ثواب مجاهدت او شریک گرداند.» [38]
امام رضا علیه السلام نیز در مجلس مامون که قیام زید بن موسی بن جعفر برادر امام را در بصره نکوهش و آن را به قیام زید بن علی تشبیه کرد، از قیام زید فرزند امام سجاد علیه السلام دفاع کرد و او را از عالمان آل محمد صلی الله علیه و آله دانست که برای خداوند غضب کرد و با دشمنان خداوند (بنی امیه) جنگید. [39]
در مورد قیام صاحب فخ از نوادگان امام حسن {حسین بن علی بن حسن بن حسن بن امام حسن علیه السلام} نیز با آن که امام کاظم علیه السلام دعوت او را پس از توفیق نسبی قیامش و تسلط بر مدینه نپذیرفت و به او هشدار داد که به سرنوشت پسر عمویش زید بن علی دچار خواهد شد، هنگام خداحافظی با او فرمود:
«ای پسرعمو! تو کشته خواهی شد؛ پس در کار خویش جدی باش چراکه این مردم ایمان را اظهار می‌کنند ولی در نهان شرک دارند. انا لله و انا الیه راجعون. پاداش شما گروه (قیام کننده) را از خدا می‌خواهم.» [40]
اما در عین حال پس از شکست قیام و شهادت صاحب فخ و یارانش، وقتی سرهای شهدا را در مجلسی که گروهی از سادات علوی از جمله امام کاظم علیه السلام حضور داشتند، به تماشا گذاردند، هیچ کس چیزی نگفت جز امام کاظم که وقتی سر حسین بن علی رهبر قیام فخ را دید، فرمود:
«انا لله و انا الیه راجعون، سوگند به خدا که حسین به شهادت رسید در حالی که مسلمان و درستکار بود و بسیار روزه می‌گرفت و بسیار شب زنده دار بود و امر به معروف و نهی از منکر می‌کرد. در خاندان وی، چون او وجود نداشت.» [41]
از این موارد مهمتر، موضع امام صادق علیه السلام در برابر قیام محمد نفس زکیه مدعی مهدویت است که امام تصریح می کند با قیام از موضع خشم الهی در برابر جباران و انجام امر به معروف و نهی از منکر مخالفتی ندارم و بلکه حامی آن هستم اما با ادعای مهدویت ـ که دروغین است و مهدی واقعی فرد دیگری است و زمان قیام او هنوز فرا نرسیده است ـ مخالفم.
در همان روایتی که امام صادق علیه السلام دعوت عبدالله محض را برای بیعت گرفتن با فرزندش محمد (نفس زکیه) که مدعی مهدویت بود، رد می کند، تاکید می کند که اگر انگیزه قیام فرزندت غضب و خشم به خاطر خدا در برابر حکومت جور اموی و امر به معروف و نهی از منکر است، تو و فرزندت را تنها نخواهیم گذاشت و از شما حمایت خواهیم کرد:
«فَقَالَ جَعْفَرٌ لَا تَفْعَلُوا فَإِنَّ هَذَا الْأَمْرَ لَمْ یَأْتِ بَعْدَ أَنْ کُنْتَ تَرَی ـ یَعْنِی عَبْدَ اللَّهِ ـ أَنَّ ابْنَکَ هَذَا هُوَ الْمَهْدِیُّ فَلَیْسَ بِهِ وَ لَا هَذَا أَوَانُهُ وَ إِنْ کُنْتَ إِنَّمَا تُرِیدُ أَنْ تُخْرِجَهُ غَضَباً لِلَّهِ وَ لِیَأْمُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَی عَنِ الْمُنْکَرِ فَإِنَّا وَ اللَّهِ لَا نَدَعُکَ وَ أَنْتَ شَیْخُنَا وَ نُبَایِعُ ابْنَکَ فِی هَذَا الْأَمْرِ»
«جعفر (امام صادق) گفت: دست به این حرکت نزنید و هنوز وقت آن نرسیده است اگر تو ـ عبدالله محض ـ فکر می کنی فرزندت مهدی آل محمد است، چنین نیست و زمان قیام مهدی الان نیست. اما اگر می خواهی فرزندت را به عنوان خشم خدایی در برابر بنی امیه و امر به معروف و نهی از منکر تشویق به قیام کنی، سوگند به خدا تو را که بزرگ خاندان ما هستی تنها نخواهیم گذاشت و با فرزندت در این قیام بیعت [42] خواهیم کرد.»
جابر از امام باقر علیه السلام روایت کرده که فرمود: «زمانی بر مردم می آید که امامشان غایب می شود. خوشا به کسانی که بر امامت ما در آن زمان ثابت بمانند. کمترین ثواب آنان این است که خداوند ـ جلّ جلاله ـ به آنها می فرماید: ای بندگان و کنیزانم! به سرّم ایمان آوردید و به غیبم تصدیق کردید. بشارت باد بر شما ثواب نیکم. به راستی من از شما پذیرا شوم و از شما درگذرم و شما را بیامرزم و به واسطه شماست که بندگانم را از باران سیراب کنم و بلا را از آنها می گردانم. اگر شما نبودید عذابم را بر آنان نازل می کردم. جابر از امام علیه السلام می پرسد: ای فرزند رسول خدا! بهترین عملی که مؤمن در آن زمان انجام دهد، چیست؟ فرمود: نگه داشتن زبان و نشستن در خانه.»